久しぶりに LaTeX で文章を書く機会があって、TeX も最新のものに更新しておきたいと思いました。OS は El Capitan (10.11.6) です。Mac OS X El Capitan に LaTeX インストール したのが 2015年の年末ですので、もう2年半ほど経過していることになります。一応、使用するごとにこまめに更新はしていたのですが、今回少し戸惑いましたので、ここにメモを取っておくことにします。
TeX Live 2018 の変更点は以下のサイトがとても丁寧にまとめてくださっています。
Table of Contents
インストール
以前の記事 同様、インストールは Homebrew から行うことにしました。
まずは brew
自体のアップデートを行っておきます。以下のコマンドで brew
の update
とインストールしたパッケージのアップグレード (upgrade
) とクリーンアップ (cleanup
) を行います (brew update
が含まれる)。
$ brew upgrade --cleanup
まず、古い basictex
(TeX Live 2017) は削除して (cf. Uninstalling TeX)、新たに brew cask
で basictex
を導入しました。
$ brew uninstall basictex $ brew cask install basictex
tlmgr
でアップデート。
$ sudo tlmgr update --self --all
日本語環境の導入。
$ sudo tlmgr install collection-langjapanese
フォント類も導入。
$ sudo tlmgr install newtx fontaxes boondox txfonts ec helvetic marvosym stmaryrd
いくつかパッケージを。
$ sudo tlmgr install pxchfon ucs
ヒラギノフォントの埋め込み
以下のサイトを参考にさせていただきました。
リンク先そのままですが、TLContrib からヒラギノ関連のパッケージをダウンロードします。
$ sudo tlmgr repository add http://contrib.texlive.info/current tlcontrib $ sudo tlmgr pinning add tlcontrib '*' $ sudo tlmgr install japanese-otf-nonfree japanese-otf-uptex-nonfree ptex-fontmaps-macos cjk-gs-integrate-macos
フォント準備をします。
$ sudo cjk-gs-integrate --link-texmf --cleanup --force $ sudo cjk-gs-integrate-macos --link-texmf --force $ sudo mktexlsr
フォントの埋め込み設定をします。
$ sudo kanji-config-updmap-sys --jis2004 hiragino-elcapitan-pron
kanji-config-updmap-sys
で status
が確認できます。
$ kanji-config-updmap-sys status CURRENT family for ja: hiragino-pron Standby family : hiragino Standby family : ipa Standby family : ipaex Standby family : kozuka Standby family : kozuka-pr6n
~/Library/texmf
に普段使用する個人用の .sty
などを配置しました。配置後 texhash
を実行しておきました。
$ texhash ~/Library/texmf texhash: Updating /Users/hoge/Library/texmf/ls-R... texhash: Done.
源ノフォントと Noto CJK フォント
せっかくなので、Adobe と Google の新フォント「源ノ」(Source Han) フォントと「Noto CJK」フォントを使えるようにしてみます。以下のサイトのガイドに従いました。
フォント類のインストールは Github から行いました。リンクだけ載せておきます。
- 源ノ角ゴシック (Source Han Sans); Fonts version 1.001 (OTF, OTC, Super OTC, Subset OTF) [現時点のlatest]
- 源ノ明朝 (Source Han Serif); Fonts version 1.004 (OTF, OTC, Super OTC, Subset OTF) [現時点のlatest]
- Noto CJK
私は ~/Library/texmf/fonts/opentype/
以下にシステムのフォントファイル (/Library/Fonts/
以下に配置) からシンボリックリンクを作成しました。
- Source Han Serif:
$ ls ~/Library/texmf/fonts/opentype/adobe/sourcehanserif/ SourceHanSerif-Bold.otf SourceHanSerif-Regular.ttc SourceHanSerif-Bold.ttc SourceHanSerif-SemiBold.otf SourceHanSerif-ExtraLight.otf SourceHanSerif-SemiBold.ttc SourceHanSerif-ExtraLight.ttc SourceHanSerif.ttc SourceHanSerif-Heavy.otf SourceHanSerifJP-Bold.otf SourceHanSerif-Heavy.ttc SourceHanSerifJP-ExtraLight.otf SourceHanSerif-Light.otf SourceHanSerifJP-Heavy.otf SourceHanSerif-Light.ttc SourceHanSerifJP-Light.otf SourceHanSerif-Medium.otf SourceHanSerifJP-Medium.otf SourceHanSerif-Medium.ttc SourceHanSerifJP-Regular.otf SourceHanSerif-Regular.otf SourceHanSerifJP-SemiBold.otf
- Source Han Sans:
$ ls ~/Library/texmf/fonts/opentype/adobe/sourcehansans/ SourceHanSans-Bold.otf SourceHanSans-Regular.otf SourceHanSans-Bold.ttc SourceHanSans-Regular.ttc SourceHanSans-ExtraLight.otf SourceHanSans.ttc SourceHanSans-ExtraLight.ttc SourceHanSansHW-Bold.otf SourceHanSans-Heavy.otf SourceHanSansHW-Regular.otf SourceHanSans-Heavy.ttc SourceHanSansJP-Bold.otf SourceHanSans-Light.otf SourceHanSansJP-ExtraLight.otf SourceHanSans-Light.ttc SourceHanSansJP-Heavy.otf SourceHanSans-Medium.otf SourceHanSansJP-Light.otf SourceHanSans-Medium.ttc SourceHanSansJP-Medium.otf SourceHanSans-Normal.otf SourceHanSansJP-Normal.otf SourceHanSans-Normal.ttc SourceHanSansJP-Regular.otf
- Noto Serif CJK:
$ ls ~/Library/texmf/fonts/opentype/google/notoserifcjk/ NotoSerifCJK-Black.ttc NotoSerifCJKjp-Black.otf NotoSerifCJK-Bold.ttc NotoSerifCJKjp-Bold.otf NotoSerifCJK-ExtraLight.ttc NotoSerifCJKjp-ExtraLight.otf NotoSerifCJK-Light.ttc NotoSerifCJKjp-Light.otf NotoSerifCJK-Medium.ttc NotoSerifCJKjp-Medium.otf NotoSerifCJK-Regular.ttc NotoSerifCJKjp-Regular.otf NotoSerifCJK-SemiBold.ttc NotoSerifCJKjp-SemiBold.otf
- Noto Sans CJK:
$ls ~/Library/texmf/fonts/opentype/google/notosanscjk/ NotoSansCJK-Black.ttc NotoSansCJKjp-Black.otf NotoSansCJK-Bold.ttc NotoSansCJKjp-Bold.otf NotoSansCJK-DemiLight.ttc NotoSansCJKjp-DemiLight.otf NotoSansCJK-Light.ttc NotoSansCJKjp-Light.otf NotoSansCJK-Medium.ttc NotoSansCJKjp-Medium.otf NotoSansCJK-Regular.ttc NotoSansCJKjp-Regular.otf NotoSansCJK-Thin.ttc NotoSansCJKjp-Thin.otf
texhash
を実行しておきます。
$ texhash ~/Library/texmf texhash: Updating /Users/hoge/Library/texmf/ls-R... texhash: Done.
kpsewhich
コマンドで確認してみます (ex. SourceHanSerif-Regular.otf)。
$ kpsewhich SourceHanSerif-Regular.otf ~/Library/texmf/fonts/opentype/adobe/sourcehanserif/SourceHanSerif-Regular.otf
テスト
上記で導入したもののテストをしてみます。
源ノフォント等の指定にはパッケージ pxchfon
を利用して、 プリアンブルに \usepackage[sourcehan]{pxchfon}
というように書いておきます。
% upTeX 3.14159265-p3.8.1-u1.23 (utf8.uptex) (TeX Live 2018) \documentclass[11pt,a4paper,uplatex]{jsarticle} \kcatcode`ḍ=15 \usepackage[utf8x]{inputenc} \usepackage[T1]{fontenc} \usepackage{txfonts} \usepackage[sourcehan]{pxchfon} % <-- sourcehan を指定する \begin{document} \section*{佛説阿彌陀經} \subsection*{鳩摩羅什訳} 如是我聞・ 一時佛・在舍衛國・祇樹給孤獨園・ 與大比丘衆・千二百五十人倶・皆是大阿羅漢・衆所知識・長老舍利弗・摩訶目乾連・摩訶迦葉・摩訶迦栴延・摩訶拘絺羅・離婆多・周梨槃陀迦・難陀・阿難陀・羅睺羅・憍梵波提・賓頭盧頗羅墮・迦留陀夷・摩訶劫賓那・薄倶羅・阿㝹樓駄・如是等諸大弟子・并諸菩薩摩訶薩・文殊師利法王子・阿逸多菩薩・乾陀訶提菩薩・常精進菩薩・與如是等・諸大菩薩・及釋提桓因等・無量諸天大衆倶. \subsection*{サンスクリット語} evaṃ mayā śrutaṃ ekasmin samaye bhagavāñ śrāvastyāṃ viharati sma jetavane 'nāthapiṇḍadasyārāme mahatā bhikṣusaṃghena sārdham ardhatrayodaśabhir bhikṣuśatair abhijñātābhijñātaiḥ sthavirair mahāśrāvakaiḥ sarvair arhadbhiḥ | tad yathā | sthavireṇa ca śāriputreṇa | mahāmaudgalyāyanena ca | mahākāśyapena ca | mahākapphiṇena ca | mahākātyāyanena ca | mahākoṣṭhilena ca | revatena ca | cūḍapanthakena ca | nandena ca | ānandena ca | rāhulena ca | gavāṃpatinā ca | bharadvājena ca | kālodayinā ca | vakkulena ca | aniruddhena ca | etaiś cānyaiś ca saṃbahulair mahāśrāvakaiḥ | saṃbahulaiś ca bodhisattvair mahāsattvaiḥ | tad yathā | mañjuśriyā ca kumārabhūtena | ajitena ca bodhisattvena | gandhahastinā ca bodhisattvena | nityodyuktena ca bodhisattvena (F84) anikṣiptadhureṇa ca bodhisattvena | etaiś cānyaiś ca saṃbahulair bodhisattvair mahāsattvaiḥ | śakreṇa ca devānām indreṇa | brahmaṇā ca sahāṃpatinā | etaiś cānyaiś ca saṃbahulair devaputranayutaśatasahasraiḥ || \end{document} %%% Local Variables: %%% mode: japanese-latex %%% TeX-master: t %%% End:
- 結果:
- PDF のプロパティ:
ヒラギノグリフにはない「阿㝹樓駄」の「㝹」(U+3779) の文字などもきれいに出力されていて、嬉しくなります^^
【2018/07/05 追記 —縦組みについて—】
上に紹介させていただいた 参考サイト のように、jlreq クラスを利用して縦組み文書を作成するには、basictex では少しパッケージが足りないようです。
$ sudo tlmgr install collection-fontsrecommended bxpapersize
したのちに、
- everyhook パッケージ [CTAN]
- svn-prov パッケージ [CTAN]
を導入しました (cf. 行頭括弧を揃えるパッケージ(bxjaprnind パッケージ)(1))。
テストしてみます。
% upTeX 3.141592-p3.1.11-u0.30 \documentclass[uplatex,tate,book,paper=b6,fontsize=9pt]{jlreq} % % for romanized sanskrit texts % cf. https://user.ecc.u-tokyo.ac.jp/users/user-15826/wiki/?TeX/Manual/Sanskrit \usepackage[prefernoncjk]{pxcjkcat} \cjkcategory{sym04}{noncjk} \usepackage[utf8x]{inputenc} \usepackage[T1]{fontenc} \usepackage{txfonts} % for vowels r and l \DeclareUnicodeCharacter{7770}{\textsubring{R}} \DeclareUnicodeCharacter{7771}{\textsubring{r}} \DeclareUnicodeCharacter{7772}{\textsubring{\=R}} \DeclareUnicodeCharacter{7773}{\textsubring{\=r}} % % cf. https://qiita.com/zr_tex8r/items/9dfeafecca2d091abd02 \usepackage{bxpapersize} \usepackage[sourcehan-otc]{pxchfon} \begin{document} %%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ここから %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% \section*{佛説阿彌陀經} \subsection*{鳩摩羅什訳} 如是我聞・ 一時佛・在舍衛國・祇樹給孤獨園・ 與大比丘衆・千二百五十人倶・皆是大阿羅漢・衆所知識・長老舍利弗・摩訶目乾連・摩訶迦葉・摩訶迦栴延・摩訶拘絺羅・離婆多・周梨槃陀迦・難陀・阿難陀・羅睺羅・憍梵波提・賓頭盧頗羅墮・迦留陀夷・摩訶劫賓那・薄倶羅・阿㝹樓駄・如是等諸大弟子・并諸菩薩摩訶薩・文殊師利法王子・阿逸多菩薩・乾陀訶提菩薩・常精進菩薩・與如是等・諸大菩薩・及釋提桓因等・無量諸天大衆倶\footnote{サンスクリット語: evaṃ mayā śrutaṃ ekasmin samaye bhagavāñ śrāvastyāṃ viharati sma jetavane 'nāthapiṇḍadasyārāme mahatā bhikṣusaṃghena sārdham ardhatrayodaśabhir bhikṣuśatair abhijñātābhijñātaiḥ sthavirair mahāśrāvakaiḥ sarvair arhadbhiḥ | tad yathā | sthavireṇa ca śāriputreṇa | mahāmaudgalyāyanena ca | mahākāśyapena ca | mahākapphiṇena ca | mahākātyāyanena ca | mahākoṣṭhilena ca | revatena ca | cūḍapanthakena ca | nandena ca | ānandena ca | rāhulena ca | gavāṃpatinā ca | bharadvājena ca | kālodayinā ca | vakkulena ca | aniruddhena ca | etaiś cānyaiś ca saṃbahulair mahāśrāvakaiḥ | saṃbahulaiś ca bodhisattvair mahāsattvaiḥ | tad yathā | mañjuśriyā ca kumārabhūtena | ajitena ca bodhisattvena | gandhahastinā ca bodhisattvena | nityodyuktena ca bodhisattvena (F84) anikṣiptadhureṇa ca bodhisattvena | etaiś cānyaiś ca saṃbahulair bodhisattvair mahāsattvaiḥ | śakreṇa ca devānām indreṇa | brahmaṇā ca sahāṃpatinā | etaiś cānyaiś ca saṃbahulair devaputranayutaśatasahasraiḥ ||} \end{document} %%% Local Variables: %%% mode: japanese-latex %%% TeX-master: t %%% End:
PDF は以下の通り。
文書のプロパティー。